Biến đổi khí hậu đe dọa ngành sản xuất nông nghiệp Việt Nam

Với năm “El Nino”, các chuyên gia nhấn mạnh sẽ không chỉ có khả năng xuất hiện nắng nóng hạn hán kỷ lục mà còn là nguy cơ về những đợt mưa lớn dị thường hay là những cơn bão mạnh. Hiện nay, mùa mưa đã bắt đầu ở Bắc Bộ, các chuyên gia nhận định không còn có thể xuất hiện nhiều đợt mưa lớn dị thường và kèm theo đó là những hiện tượng thời tiết nguy hiểm với diễn biến khó lường. Mưa trong hơn một tuần qua ở vùng núi phía Bắc vượt tổng lượng mưa trung bình của cả tháng 8.

Theo các chuyên gia, nguyên nhân trực tiếp của những đợt mưa lớn sau chuỗi thời gian nắng nóng kéo dài trong tháng 7, khiến đất từ cực khô chuyển sang cực ẩm, làm gia tăng khả năng xuất hiện sâu bệnh. Nguyên nhân của đợt mưa lần này khá giống với đợt mưa kỷ lục tại Quảng Ninh năm 2015, mà đáng nói đây cũng là năm “El Nino”.

Không chỉ ở Bắc Bộ, mùa mưa năm nay ở Tây Nguyên và Nam bộ cũng đang có những diễn biến khá bất thường khi vừa qua liên tiếp ghi nhận lượng mưa ở một vài nơi vượt giá trị lịch sử. Nguyên nhân trực tiếp của nó là hoạt động của nhiệt đới trên vùng biển Đông ở phía Bắc kết hợp thêm mấy hoạt động mạnh và kéo dài của Tây Nam. Nguyên nhân thứ hai có thể được đánh giá là do ảnh hưởng của “El Nino”. Tuy nhiên, “El Nino” là một hiện tượng khí hậu lớn, không phải là thời tiết hàng ngày và sẽ ảnh hưởng kéo dài, thường là độ trễ của nó khoảng 2 đến 3 tháng.

Theo các chuyên gia khí tượng, trong những năm “El Nino” không chỉ là khả năng xuất hiện nắng nóng hạn hán kỷ lục mà cũng cần chú ý tới bão mạnh, mưa lớn bất thường bởi nhiều yếu tố. Thì mọi người vào thiếu hụt mưa Đức là nó có khô vì cái nung nóng. Thông thường thì cái hoàn lưu của nó ra là phải cái dòng dẫn từ phía trung tâm sinh ra phía tây nhưng cái hoàn lưu đấy đang bị phá vỡ và có thể chuyển động ngược lại.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, Bắc Bộ mới bắt đầu vào mùa mưa, tuy nhiên, với diễn biến hiện nay, thời điểm này có hơn 1.750 điểm có nguy cơ sạt lở cần phải đặc biệt chú ý. Bởi khi một đợt mưa lớn kéo dài kết thúc thì không phải là hết nguy hiểm, nhất là khi thời gian tới vẫn còn khả năng xảy ra nhiều đợt mưa lớn. Tổng lượng mưa trong 20 ngày cuối tháng 8 thì ở khu vực Tây Bắc có thể đạt từ 100 cho đến 200 mm, vực phía Bắc để đạt 150 đến 250 mm, ở khu vực Đông Bắc và đồng Bằng sông Hồng thì có khả năng đạt từ 150 cho đến 300 mm.

Theo các chuyên gia, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, các thiên tai bất thường về thời gian xuất hiện cũng như địa điểm xuất hiện đang dần gia tăng, khiến công tác dự báo gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, chủ động phòng chống luôn là yếu tố quyết định trong việc giảm thiểu thiệt hại.

Trong khi Miền Bắc sẽ có nguy cơ gặp mưa lớn dị thường thì tại Đồng bằng sông Cửu Long, vựa lúa, tôm, cá tra và trái cây lớn nhất cả nước, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho biết hiện tượng “El Nino” tiếp tục duy trì tới đầu năm 2024 với xác suất khoảng 85 đến 95%. Mực nước sông Mê Kông trong hai tuần qua dù đã được cải thiện nhưng do các đập thủy điện vẫn tăng cường tích nước và đồng thời do ảnh hưởng của “El Nino”, dự báo năm nay Đồng bằng sông Cửu Long mực nước lũ về thấp, cuối năm hạn mặn đến sớm và gay gắt.

Kinh tế nông nghiệp: Tầm quan trọng, tiềm năng và thách thứcXem thêm

Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia nhận định trong các tháng mùa khô 23-24, mực nước đầu nguồn sông Cửu Long chịu ảnh hưởng mạnh của thủy triều xâm nhập mặn vùng đồng bằng sông Cửu Long. Xâm nhập mặn vùng đồng bằng sông Cửu Long khả năng đến sớm hơn, gay gắt hơn so với trung bình nhiều năm. Các địa phương ở vùng đồng bằng Nam Bộ cần sớm có các biện pháp chủ động phòng chống hạn hán xâm nhập mặn từ nay đến tháng 11 năm 2023. Tổng lượng dòng chảy trên sông Mê Kông về Đồng bằng sông Cửu Long có xu hướng tăng dần và ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm từ 5 đến 15%, mực nước đầu nguồn sông Cửu Long có xu hướng lên dần và có khả năng đạt đỉnh vào cuối tháng 9, đầu tháng 10 năm 2023 ở mức báo động 1 và dưới báo động 1. Tuy nhiên, mực nước tại các trạm hạ nguồn đạt mức cao nhất vào tháng 10, tháng 11 ở mức báo động 3 và trên báo động 3 do ảnh hưởng của chiều càng cao.

Biến đổi khí hậu cũng đang tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loại sâu bệnh phát triển mạnh trên các loại cây trồng tại miền Trung. Các loại cây trồng đang ở giai đoạn xung yếu cộng với thời tiết diễn biến phức tạp là ngày nắng nóng, chiều tối và đêm có mưa rào và giông. Cũng tại Tây Nguyên, tình trạng mưa lớn đã kéo dài suốt nhiều tháng nay gây ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp của bà con nông dân. Đây là điều kiện thuận lợi cho một số đối tượng sinh vật gây hại sinh trưởng và phát triển.

Theo nhận định của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, khu vực Đồng Bằng nắng nóng gay gắt có xu hướng kéo dài, ngày trời nắng sáng sớm và chiều tối có mưa rào và dông rải rác. Khu vực Tây Nguyên chở nhiều mây, sáng sớm trời se lạnh có mưa rào và giông, mưa to đến rất to ở vài nơi. Lúa và các loại cây trồng chính đang trong thời kỳ xung yếu, đây cũng là điều kiện thuận lợi cho một số đối tượng sinh vật gây hại phát sinh và gia tăng gây hại. Người dân cần lưu ý một số bệnh hại trên cây trồng như bệnh nứt thân, xì mù trên cây sầu riêng, bệnh cảm lá virus trên cây sắn hay sầu đầu đen phát sinh gây hại trên cây dừa.

Trước tình hình trên, Trung tâm Bảo vệ thực vật Miền Trung thuộc Cục Bảo vệ thực vật đề nghị Chi cục các tỉnh cần phân công các trạm trồng trọt và bảo vệ thực vật phối hợp với các Trung tâm Nông nghiệp, Trung tâm Kỹ thuật Nông nghiệp, Trung tâm Dịch vụ Nông nghiệp huyện bố trí cán bộ kỹ thuật bám sát địa bàn điều tra, phát hiện và dự tính dự báo các đối tượng sinh vật gây hại trên các loại cây trồng để có biện pháp xử lý kịp thời, tránh gây ảnh hưởng đến sản xuất. Đồng thời, chủ động xây dựng các mô hình nhân giống sạch bệnh, giống kháng bệnh, nhà màng nhân giống kháng bệnh, cung ứng cho người dân theo quy trình kỹ thuật của Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam.

Không chỉ ảnh hưởng đến các loại cây trồng, biến đổi khí hậu còn đã và đang gây bất lợi toàn diện cho sản xuất nông nghiệp, trong đó có sản xuất Hạt Muối. Ở xã Xuân Bình, Thị xã Sông Cầu của tỉnh Phú Yên, có là nghề làm muối Tuyết Diêm lâu đời. Năm nay, muối được giá nhưng thời tiết mưa nắng thất thường khiến cho năng suất sụt giảm, thu nhập bấp bênh.

Mới 9 giờ sáng nhưng cánh đồng muối Tuyết Diêm nắng đã như thiêu như đốt, đây cũng là lúc diêm dân gặp khó khăn do thời tiết không thuận lợi, mưa nhiều, năng suất sản lượng muối giảm, giá cũng mất mùa trong khi đầu ra không ổn định.

Theo ông Trương Ngọc Lâm, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Xuân Bình, hiện địa phương đang khuyến khích và triển khai sản xuất muối sạch ở làng muối truyền thống Tuyết Diêm. Có hai hộ đang làm thủ tục tham gia mô hình sản xuất muối sạch theo chuỗi liên kết tiêu thụ sản phẩm do Trung tâm Khuyến Nông tỉnh Phú Yên triển khai. Điều này mở ra hướng đi bền vững cho nghề muối địa phương.

Nông Nghiệp Là Gì? Ngành Nông Nghiệp Nước Ta Hiện NayXem thêm

Hiện nay tuy có nhiều giải pháp được xây dựng nhằm giúp lĩnh vực nông nghiệp có thể thích ứng với những thay đổi về khí hậu, ứng phó với thiên tai ngày một gia tăng và khó lường. Nhưng để các giải pháp này thật sự phát huy tác động, cần phải nhận diện sâu hơn về đối tượng cũng như là xu hướng của biến đổi khí hậu.

Cổng Thông Tin Thương Hiệu Vùng Miền

Cung cấp thông tin chính xác, tích cực cho người dân về nông nghiệp, nông sản Việt Nam. Cập nhật tin tức mới nhất về tình hình sản xuất nông nghiệp; hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt, chia sẻ, phổ biến mô hình làm giàu hiệu quả và bền vững. Chia sẻ các kiến thức xã hội trong nhiều lĩnh vực khác như Giáo dục, du lịch,…